Opowieść na Halloween
MIASTOZDZICZENIE
Nie tylko człowiek, czyli relacje międzygatunkowe w mieście
Aleksandra Litorowicz
Na zdjęciach Rafała Żwirka widzicie kolonię mieszkalną gliniarza naściennego, znanego również jako formierz lub szczerklin pająkówek, założoną w 2020 roku na rzeźbach z pleneru na Kaszubach. Owada tego coraz częściej możemy spotkać również w miastach, bo bardzo dobrze przystosowuje się do warunków stwarzanych przez człowieka. Z kolei te kolorowe stworzonka to złotolitki, które odwiedzają domki gliniarzy, by podstępnie podrzucać w nich swoje jajeczka „na wychowanie”, a właściwie na „żerowanie” na jego larwach. Jak widać, kolonia w glinianych głowach żyje własnym, naturalnym rytmem i odbywają się w niej różnego rodzaju dramaty.
Żwirka najbardziej zainteresowało to, jak natura może coś „przyrzeźbić”, zaingerować w pozostawione na dłużej wytwory kultury materialnej, wykonując – z perspektywy człowieka – ciekawą pracę twórczą. Jeśli dodać do tej sytuacji czas i warunki atmosferyczne, głowy zaczną się lada moment rozpadać, a rysy twarzy zanikać. W pewnym momencie pozostanie już tylko konstrukcja. Żwirek będzie to obserwował z satysfakcją i mamy nadzieję, podzieli się kolejnymi dokumentacjami studium tej cyrkularnej opowieści.
Ta cyrkularność nie jest w historii sztuki oczywiście nowa, ale w czasie napięć człowiek–planeta warta ponownego opowiedzenia. W entropiach i procesach dziejących się poza ludzkimi intencjami drzemie niesamowity potencjał kreacyjny. Ale to nie on jest tu najważniejszy. Obserwacja świata natury może nas oswajać z nieuchronnością wpisaną w życie na Ziemi i bezradnością związaną z czasem, który się nam nie podporządkowuje. To nawet pokrzepiające, prawda?
Aleksandra Litorowicz
prezeska Fundacji Puszka, kulturoznawczyni, badaczka, współzałożycielka Szkoły Architektury Społeczności SAS. Badała m.in. warszawskie place i polskie murale. Prowadzi: puszka.waw.pl, futuwawa.pl i sztukapubliczna.pl.
