Empatia historyczna25.04–18.08
Kraków
Kobieta, za nią badacz z IDO, Nowa Wieś, Krynica, powiat nowosądecki, Generalne Gubernatorstwo, 1940, Sektion Rassen- und Volkstumsforschung IDO, Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Wystawa Przemoc i pamięć Doroty Nieznalskiej jest przykładem empatii historycznej. Z jednej strony przywołuje pamięć zapomnianego, z drugiej ostrzega przed hierarchizacją etniczną, a z trzeciej – osobom poddawanym takim segregacjom nadaje status świętej ofiary. Artystka wykorzystuje na niej dokumentację pochodzącą z Institut für Deutsche Ostarbeit (IDO, Instytut Niemieckich Prac na Wschodzie), którego celem była wszechstronna analiza historycznych, antropologicznych i gospodarczych zasobów ziem polskich. Część projektów i analiz IDO dotyczyła celów, które władze niemieckie chciały realizować w Europie Środkowej i Wschodniej po wojnie. Chodziło zarówno o politykę ekonomiczną, jak i etniczną: wydzielenie grup etnicznych oraz segregację podbitej ludności. Pracami antropologiczno-etnograficznymi zajmowała się Sektion Rassen- und Volkstumsforschung (SRV, sekcja rasowa i ludoznawcza). Analizowała różnorodność antropologiczną, przeprowadzała badania rasowe, w tym wywiady medyczne, ankiety psychologiczne i socjologiczne, poszukiwała genetycznych dowodów na germańskość pewnych grup, a tym samym uzasadnienia dla zniemczenia zajętych terenów.
Wybrane przez Nieznalską zdjęcia dotyczą głównie górali podhalańskich i Łemków. Zdjęcia Łemków z materiałów ludoznawczych zostały wkomponowane w symboliczną formę ikonostasu karpackiego, co nadało każdej z postaci stygmat świętości. Fotografie Rusinów i górali podhalańskich poddanych badaniom rasowym przetworzono w technice ambrotypii na szkle. Umieszczono je za ikonostasem, w prezbiterium – miejscu najświętszym, niedostępnym dla wiernych. To wyraz szczególnej czci dla ukazanych na nich osób.
Kraków, Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK, ul. Lipowa 4
